De Prelude
of Groei des Dichters Geest
The Prelude Book 3
(William Wordsworth, editie van 1850 in 14 'books')
BOOK THREE: Residence at Cambridge
It was a dreary morning when the wheels
Rolled over a wide plain o'erhung with clouds,
And nothing cheered our way till first we saw
The long-roofed chapel of King's College lift
Turrets and pinnacles in answering files,
Extended high above a dusky grove.
Advancing, we espied upon the road
A student clothed in gown and tasselled cap,
Striding along as if o'ertasked by Time,
Or covetous of exercise and air;
He passed—nor was I master of my eyes
Till he was left an arrow's flight behind.
As near and nearer to the spot we drew,
It seemed to suck us in with an eddy's force.
Onward we drove beneath the Castle; caught,
While crossing Magdalene Bridge, a glimpse of Cam;
And at the Hoop alighted, famous Inn.
My spirit was up, my thoughts were full of hope;
Some friends I had, acquaintances who there
Seemed friends, poor simple school-boys, now hung round
With honour and importance: in a world
Of welcome faces up and down I roved;
Questions, directions, warnings and advice,
Flowed in upon me, from all sides; fresh day
Of pride and pleasure! to myself I seemed
A man of business and expense, and went
From shop to shop about my own affairs,
To Tutor or to Tailor, as befel,
From street to street with loose and careless mind.
I was the Dreamer, they the Dream; I roamed
Delighted through the motley spectacle;
Gowns grave, or gaudy, doctors, students, streets,
Courts, cloisters, flocks of churches, gateways, towers:
Migration strange for a stripling of the hills,
A northern villager.
As if the change
Had waited on some Fairy's wand, at once
Behold me rich in monies, and attired
In splendid garb, with hose of silk, and hair
Powdered like rimy trees, when frost is keen.
My lordly dressing-gown, I pass it by,
With other signs of manhood that supplied
The lack of beard.—The weeks went roundly on,
With invitations, suppers, wine and fruit,
Smooth housekeeping within, and all without
Liberal, and suiting gentleman's array.
The Evangelist St. John my patron was:
Three Gothic courts are his, and in the first
Was my abiding-place, a nook obscure;
Right underneath, the College kitchens made
A humming sound, less tuneable than bees,
But hardly less industrious; with shrill notes
Of sharp command and scolding intermixed.
Near me hung Trinity's loquacious clock,
Who never let the quarters, night or day,
Slip by him unproclaimed, and told the hours
Twice over with a male and female voice.
Her pealing organ was my neighbour too;
And from my pillow, looking forth by light
Of moon or favouring stars, I could behold
The antechapel where the statue stood
Of Newton with his prism and silent face,
The marble index of a mind for ever
Voyaging through strange seas of Thought, alone.
Of College labours, of the Lecturer's room
All studded round, as thick as chairs could stand,
With loyal students faithful to their books,
Half-and-half idlers, hardy recusants,
And honest dunces—of important days,
Examinations, when the man was weighed
As in a balance! of excessive hopes,
Tremblings withal and commendable fears,
Small jealousies, and triumphs good or bad,
Let others that know more speak as they know.
Such glory was but little sought by me,
And little won. Yet from the first crude days
Of settling time in this untried abode,
I was disturbed at times by prudent thoughts,
Wishing to hope without a hope, some fears
About my future worldly maintenance,
And, more than all, a strangeness in the mind,
A feeling that I was not for that hour,
Nor for that place. But wherefore be cast down?
For (not to speak of Reason and her pure
Reflective acts to fix the moral law
Deep in the conscience, nor of Christian Hope,
Bowing her head before her sister Faith
As one far mightier), hither I had come,
Bear witness Truth, endowed with holy powers
And faculties, whether to work or feel.
Oft when the dazzling show no longer new
Had ceased to dazzle, ofttimes did I quit
My comrades, leave the crowd, buildings and groves,
And as I paced alone the level fields
Far from those lovely sights and sounds sublime
With which I had been conversant, the mind
Drooped not; but there into herself returning,
With prompt rebound seemed fresh as heretofore.
At least I more distinctly recognised
Her native instincts: let me dare to speak
A higher language, say that now I felt
What independent solaces were mine,
To mitigate the injurious sway of place
Or circumstance, how far soever changed
In youth, or to be changed in manhood's prime;
Or for the few who shall be called to look
On the long shadows in our evening years,
Ordained precursors to the night of death.
As if awakened, summoned, roused, constrained,
I looked for universal things; perused
The common countenance of earth and sky:
Earth, nowhere unembellished by some trace
Of that first Paradise whence man was driven;
And sky, whose beauty and bounty are expressed
By the proud name she bears—the name of Heaven.
I called on both to teach me what they might;
Or turning the mind in upon herself
Pored, watched, expected, listened, spread my thoughts
And spread them with a wider creeping; felt
Incumbencies more awful, visitings
Of the Upholder of the tranquil soul,
That tolerates the indignities of Time,
And, from the centre of Eternity
All finite motions overruling, lives
In glory immutable. But peace! enough
Here to record that I was mounting now
To such community with highest truth—
A track pursuing, not untrod before,
From strict analogies by thought supplied
Or consciousnesses not to be subdued.
To every natural form, rock, fruit or flower,
Even the loose stones that cover the high-way,
I gave a moral life: I saw them feel,
Or linked them to some feeling: the great mass
Lay bedded in a quickening soul, and all
That I beheld respired with inward meaning.
Add that whatever of Terror or of Love
Or Beauty, Nature's daily face put on
From transitory passion, unto this
I was as sensitive as waters are
To the sky's influence in a kindred mood
Of passion; was obedient as a lute
That waits upon the touches of the wind.
Unknown, unthought of, yet I was most rich—
I had a world about me—'twas my own;
I made it, for it only lived to me,
And to the God who sees into the heart.
Such sympathies, though rarely, were betrayed
By outward gestures and by visible looks:
Some called it madness—so indeed it was,
If child-like fruitfulness in passing joy,
If steady moods of thoughtfulness matured
To inspiration, sort with such a name;
If prophecy be madness; if things viewed
By poets in old time, and higher up
By the first men, earth's first inhabitants,
May in these tutored days no more be seen
With undisordered sight. But leaving this,
It was no madness, for the bodily eye
Amid my strongest workings evermore
Was searching out the lines of difference
As they lie hid in all external forms,
Near or remote, minute or vast, an eye
Which from a tree, a stone, a withered leaf,
To the broad ocean and the azure heavens
Spangled with kindred multitudes of stars,
Could find no surface where its power might sleep;
Which spake perpetual logic to my soul,
And by an unrelenting agency
Did bind my feelings even as in a chain.
And here, Friend! have I retraced my life
Up to an eminence, and told a tale
Of matters which not falsely may be called
The glory of my youth. Of genius, power,
Creation and divinity itself
I have been speaking, for my theme has been
What passed within me. Not of outward things
Done visibly for other minds, words, signs,
Symbols or actions, but of my own heart
Have I been speaking, and my youthful mind.
O Heavens! how awful is the might of souls,
And what they do within themselves while yet
The yoke of earth is new to them, the world
Nothing but a wild field where they were sown.
This is, in truth, heroic argument,
This genuine prowess, which I wished to touch
With hand however weak, but in the main
It lies far hidden from the reach of words.
Points have we all of us within our souls
Where all stand single; this I feel, and make
Breathings for incommunicable powers;
But is not each a memory to himself,
And, therefore, now that we must quit this theme,
I am not heartless, for there's not a man
That lives who hath not known his god-like hours,
And feels not what an empire we inherit
As natural beings in the strength of Nature.
No more: for now into a populous plain
We must descend. A Traveller I am,
Whose tale is only of himself; even so,
So be it, if the pure of heart be prompt
To follow, and if thou, my honoured Friend!
Who in these thoughts art ever at my side,
Support, as heretofore, my fainting steps.
It hath been told, that when the first delight
That flashed upon me from this novel show
Had failed, the mind returned into herself;
Yet true it is, that I had made a change
In climate, and my nature's outward coat
Changed also slowly and insensibly.
Full oft the quiet and exalted thoughts
Of loneliness gave way to empty noise
And superficial pastimes; now and then
Forced labour, and more frequently forced hopes;
And, worst of all, a treasonable growth
Of indecisive judgments, that impaired
And shook the mind's simplicity.—And yet
This was a gladsome time. Could I behold—
Who, less insensible than sodden clay
In a sea-river's bed at ebb of tide,
Could have beheld,—with undelighted heart,
So many happy youths, so wide and fair
A congregation in its budding-time
Of health, and hope, and beauty, all at once
So many divers samples from the growth
Of life's sweet season—could have seen unmoved
That miscellaneous garland of wild flowers
Decking the matron temples of a place
So famous through the world? To me, at least,
It was a goodly prospect: for, in sooth,
Though I had learnt betimes to stand unpropped,
And independent musings pleased me so
That spells seemed on me when I was alone,
Yet could I only cleave to solitude
In lonely places; if a throng was near
That way I leaned by nature; for my heart
Was social, and loved idleness and joy.
Not seeking those who might participate
My deeper pleasures (nay, I had not once,
Though not unused to mutter lonesome songs,
Even with myself divided such delight,
Or looked that way for aught that might be clothed
In human language), easily I passed
From the remembrances of better things,
And slipped into the ordinary works
Of careless youth, unburthened, unalarmed.
Caverns there were within my mind which sun
Could never penetrate, yet did there not
Want store of leafy arbours where the light
Might enter in at will. Companionships,
Friendships, acquaintances, were welcome all.
We sauntered, played, or rioted; we talked
Unprofitable talk at morning hours;
Drifted about along the streets and walks,
Read lazily in trivial books, went forth
To gallop through the country in blind zeal
Of senseless horsemanship, or on the breast
Of Cam sailed boisterously, and let the stars
Come forth, perhaps without one quiet thought.
Such was the tenor of the second act
In this new life. Imagination slept,
And yet not utterly. I could not print
Ground where the grass had yielded to the steps
Of generations of illustrious men,
Unmoved. I could not always lightly pass
Through the same gateways, sleep where they had slept,
Wake where they waked, range that inclosure old,
That garden of great intellects, undisturbed.
Place also by the side of this dark sense
Of noble feeling, that those spiritual men,
Even the great Newton's own ethereal self,
Seemed humbled in these precincts thence to be
The more endeared. Their several memories here
(Even like their persons in their portraits clothed
With the accustomed garb of daily life)
Put on a lowly and a touching grace
Of more distinct humanity, that left
All genuine admiration unimpaired.
Beside the pleasant Mill of Trompington
I laughed with Chaucer in the hawthorn shade;
Heard him, while birds were warbling, tell his tales
Of amorous passion. And that gentle Bard,
Chosen by the Muses for their Page of State—
Sweet Spenser, moving through his clouded heaven
With the moon's beauty and the moon's soft pace,
I called him Brother, Englishman, and Friend!
Yea, our blind Poet, who, in his later day,
Stood almost single; uttering odious truth—
Darkness before, and danger's voice behind,
Soul awful—if the earth has ever lodged
An awful soul—I seemed to see him here
Familiarly, and in his scholar's dress
Bounding before me, yet a stripling youth—
A boy, no better, with his rosy cheeks
Angelical, keen eye, courageous look,
And conscious step of purity and pride.
Among the band of my compeers was one
Whom chance had stationed in the very room
Honoured by Milton's name. O temperate Bard!
Be it confest that, for the first time, seated
Within thy innocent lodge and oratory,
One of a festive circle, I poured out
Libations, to thy memory drank, till pride
And gratitude grew dizzy in a brain
Never excited by the fumes of wine
Before that hour, or since. Then, forth I ran
From the assembly; through a length of streets,
Ran, ostrich-like, to reach our chapel door
In not a desperate or opprobrious time,
Albeit long after the importunate bell
Had stopped, with wearisome Cassandra voice
No longer haunting the dark winter night.
Call back, O Friend! a moment to thy mind
The place itself and fashion of the rites.
With careless ostentation shouldering up
My surplice, through the inferior throng I clove
Of the plain Burghers, who in audience stood
On the last skirts of their permitted ground,
Under the pealing organ. Empty thoughts!
I am ashamed of them: and that great Bard,
And thou, O Friend! who in thy ample mind
Hast placed me high above my best deserts,
Ye will forgive the weakness of that hour,
In some of its unworthy vanities,
Brother to many more.
In this mixed sort
The months passed on, remissly, not given up
To wilful alienation from the right,
Or walks of open scandal, but in vague
And loose indifference, easy likings, aims
Of a low pitch—duty and zeal dismissed,
Yet Nature, or a happy course of things
Not doing in their stead the needful work.
The memory languidly revolved, the heart
Reposed in noontide rest, the inner pulse
Of contemplation almost failed to beat.
Such life might not inaptly be compared
To a floating island, an amphibious spot
Unsound, of spongy texture, yet withal
Not wanting a fair face of water weeds
And pleasant flowers. The thirst of living praise,
Fit reverence for the glorious Dead, the sight
Of those long vistas, sacred catacombs,
Where mighty minds lie visibly entombed,
Have often stirred the heart of youth, and bred
A fervent love of rigorous discipline.—
Alas! such high emotion touched not me.
Look was there none within these walls to shame
My easy spirits, and discountenance
Their light composure, far less to instil
A calm resolve of mind, firmly addressed
To puissant efforts. Nor was this the blame
Of others but my own; I should, in truth,
As far as doth concern my single self,
Misdeem most widely, lodging it elsewhere:
For I, bred up 'mid Nature's luxuries,
Was a spoiled child, and rambling like the wind,
As I had done in daily intercourse
With those crystalline rivers, solemn heights,
And mountains, ranging like a fowl of the air,
I was ill-tutored for captivity;
To quit my pleasure, and, from month to month,
Take up a station calmly on the perch
Of sedentary peace. Those lovely forms
Had also left less space within my mind,
Which, wrought upon instinctively, had found
A freshness in those objects of her love,
A winning power, beyond all other power.
Not that I slighted books,—that were to lack
All sense,—but other passions in me ruled,
Passions more fervent, making me less prompt
To in-door study than was wise or well,
Or suited to those years. Yet I, though used
In magisterial liberty to rove,
Culling such flowers of learning as might tempt
A random choice, could shadow forth a place
(If now I yield not to a flattering dream)
Whose studious aspect should have bent me down
To instantaneous service; should at once
Have made me pay to science and to arts
And written lore, acknowledged my liege lord,
A homage frankly offered up, like that
Which I had paid to Nature. Toil and pains
In this recess, by thoughtful Fancy built,
Should spread from heart to heart; and stately groves,
Majestic edifices, should not want
A corresponding dignity within.
The congregating temper that pervades
Our unripe years, not wasted, should be taught
To minister to works of high attempt—
Works which the enthusiast would perform with love.
Youth should be awed, religiously possessed
With a conviction of the power that waits
On knowledge, when sincerely sought and prized
For its own sake, on glory and on praise
If but by labour won, and fit to endure
The passing day; should learn to put aside
Her trappings here, should strip them off abashed
Before antiquity and stedfast truth
And strong book-mindedness; and over all
A healthy sound simplicity should reign,
A seemly plainness, name it what you will,
Republican or pious.
If these thoughts
Are a gratuitous emblazonry
That mocks the recreant age we live in, then
Be Folly and False-seeming free to affect
Whatever formal gait of discipline
Shall raise them highest in their own esteem—
Let them parade among the Schools at will,
But spare the House of God. Was ever known
The witless shepherd who persists to drive
A flock that thirsts not to a pool disliked?
A weight must surely hang on days begun
And ended with such mockery. Be wise,
Ye Presidents and Deans, and, till the spirit
Of ancient times revive, and youth be trained
At home in pious service, to your bells
Give seasonable rest, for 'tis a sound
Hollow as ever vexed the tranquil air;
And your officious doings bring disgrace
On the plain steeples of our English Church,
Whose worship, 'mid remotest village trees,
Suffers for this. Even Science, too, at hand
In daily sight of this irreverence,
Is smitten thence with an unnatural taint,
Loses her just authority, falls beneath
Collateral suspicion, else unknown.
This truth escaped me not, and I confess,
That having 'mid my native hills given loose
To a schoolboy's vision, I had raised a pile
Upon the basis of the coming time,
That fell in ruins round me. Oh, what joy
To see a sanctuary for our country's youth
Informed with such a spirit as might be
Its own protection; a primeval grove,
Where, though the shades with cheerfulness were filled,
Nor indigent of songs warbled from crowds
In under-coverts, yet the countenance
Of the whole place should bear a stamp of awe;
A habitation sober and demure
For ruminating creatures; a domain
For quiet things to wander in; a haunt
In which the heron should delight to feed
By the shy rivers, and the pelican
Upon the cypress spire in lonely thought
Might sit and sun himself.—Alas! Alas!
In vain for such solemnity I looked;
Mine eyes were crossed by butterflies, ears vexed
By chattering popinjays; the inner heart
Seemed trivial, and the impresses without
Of a too gaudy region.
Different sight
Those venerable Doctors saw of old,
When all who dwelt within these famous walls
Led in abstemiousness a studious life;
When, in forlorn and naked chambers cooped
And crowded, o'er the ponderous books they hung
Like caterpillars eating out their way
In silence, or with keen devouring noise
Not to be tracked or fathered. Princes then
At matins froze, and couched at curfew-time,
Trained up through piety and zeal to prize
Spare diet, patient labour, and plain weeds.
O seat of Arts! renowned throughout the world!
Far different service in those homely days
The Muses' modest nurslings underwent
From their first childhood: in that glorious time
When Learning, like a stranger come from far,
Sounding through Christian lands her trumpet, roused
Peasant and king; when boys and youths, the growth
Of ragged villages and crazy huts,
Forsook their homes, and, errant in the quest
Of Patron, famous school or friendly nook,
Where, pensioned, they in shelter might sit down,
From town to town and through wide scattered realms
Journeyed with ponderous folios in their hands;
And often, starting from some covert place,
Saluted the chance comer on the road,
Crying, "An obolus, a penny give
To a poor scholar!"—when illustrious men,
Lovers of truth, by penury constrained,
Bucer, Erasmus, or Melancthon, read
Before the doors or windows of their cells
By moonshine through mere lack of taper light.
But peace to vain regrets! We see but darkly
Even when we look behind us, and best things
Are not so pure by nature that they needs
Must keep to all, as fondly all believe,
Their highest promise. If the mariner,
When at reluctant distance he hath passed
Some tempting island, could but know the ills
That must have fallen upon him had he brought
His bark to land upon the wished-for shore,
Good cause would oft be his to thank the surf
Whose white belt scared him thence, or wind that blew
Inexorably adverse: for myself
I grieve not; happy is the gownèd youth,
Who only misses what I missed, who falls
No lower than I fell.
I did not love,
Judging not ill perhaps, the timid course
Of our scholastic studies; could have wished
To see the river flow with ampler range
And freer pace; but more, far more, I grieved
To see displayed among an eager few,
Who in the field of contest persevered,
Passions unworthy of youth's generous heart
And mounting spirit, pitiably repaid,
When so disturbed, whatever palms are won.
From these I turned to travel with the shoal
Of more unthinking natures, easy minds
And pillowy; yet not wanting love that makes
The day pass lightly on, when foresight sleeps,
And wisdom and the pledges interchanged
With our own inner being are forgot.
Yet was this deep vacation not given up
To utter waste. Hitherto I had stood
In my own mind remote from social life,
(At least from what we commonly so name,)
Like a lone shepherd on a promontory
Who lacking occupation looks far forth
Into the boundless sea, and rather makes
Than finds what he beholds. And sure it is,
That this first transit from the smooth delights
And wild outlandish walks of simple youth
To something that resembles an approach
Towards human business, to a privileged world
Within a world, a midway residence
With all its intervenient imagery,
Did better suit my visionary mind,
Far better, than to have been bolted forth,
Thrust out abruptly into Fortune's way
Among the conflicts of substantial life;
By a more just gradation did lead on
To higher things; more naturally matured,
For permanent possession, better fruits,
Whether of truth or virtue, to ensue.
In serious mood, but oftener, I confess,
With playful zest of fancy did we note
(How could we less?) the manners and the ways
Of those who lived distinguished by the badge
Of good or ill report; or those with whom
By frame of Academic discipline
We were perforce connected, men whose sway
And known authority of office served
To set our minds on edge, and did no more.
Nor wanted we rich pastime of this kind,
Found everywhere, but chiefly in the ring
Of the grave Elders, men unscoured, grotesque
In character, tricked out like aged trees
Which through the lapse of their infirmity
Give ready place to any random seed
That chooses to be reared upon their trunks.
Here on my view, confronting vividly
Those shepherd swains whom I had lately left,
Appeared a different aspect of old age;
How different! yet both distinctly marked,
Objects embossed to catch the general eye,
Or portraitures for special use designed,
As some might seem, so aptly do they serve
To illustrate Nature's book of rudiments—
That book upheld as with maternal care
When she would enter on her tender scheme
Of teaching comprehension with delight,
And mingling playful with pathetic thoughts.
The surfaces of artificial life
And manners finely wrought, the delicate race
Of colours, lurking, gleaming up and down
Through that state arras woven with silk and gold;
This wily interchange of snaky hues,
Willingly or unwillingly revealed,
I neither knew nor cared for; and as such
Were wanting here, I took what might be found
Of less elaborate fabric. At this day
I smile, in many a mountain solitude
Conjuring up scenes as obsolete in freaks
Of character, in points of wit as broad,
As aught by wooden images performed
For entertainment of the gaping crowd
At wake or fair. And oftentimes do flit
Remembrances before me of old men—
Old humourists, who have been long in their graves,
And having almost in my mind put off
Their human names, have into phantoms passed
Of texture midway between life and books.
I play the loiterer: 'tis enough to note
That here in dwarf proportions were expressed
The limbs of the great world; its eager strifes
Collaterally pourtrayed, as in mock fight,
A tournament of blows, some hardly dealt
Though short of mortal combat; and whate'er
Might in this pageant be supposed to hit
An artless rustic's notice, this way less,
More that way, was not wasted upon me—
And yet the spectacle may well demand
A more substantial name, no mimic show,
Itself a living part of a live whole,
A creek in the vast sea; for, all degrees
And shapes of spurious fame and short-lived praise
Here sate in state, and fed with daily alms
Retainers won away from solid good;
And here was Labour, his own bond-slave; Hope,
That never set the pains against the prize;
Idleness halting with his weary clog,
And poor misguided Shame, and witless Fear,
And simple Pleasure foraging for Death;
Honour misplaced, and Dignity astray;
Feuds, factions, flatteries, enmity, and guile
Murmuring submission, and bald government,
(The idol weak as the idolator,)
And Decency and Custom starving Truth,
And blind Authority beating with his staff
The child that might have led him; Emptiness
Followed as of good omen, and meek Worth
Left to herself unheard of and unknown.
Of these and other kindred notices
I cannot say what portion is in truth
The naked recollection of that time,
And what may rather have been called to life
By after-meditation. But delight
That, in an easy temper lulled asleep,
Is still with Innocence its own reward,
This was not wanting. Carelessly I roamed
As through a wide museum from whose stores
A casual rarity is singled out
And has its brief perusal, then gives way
To others, all supplanted in their turn;
Till 'mid this crowded neighbourhood of things
That are by nature most unneighbourly,
The head turns round and cannot right itself;
And though an aching and a barren sense
Of gay confusion still be uppermost,
With few wise longings and but little love,
Yet to the memory something cleaves at last,
Whence profit may be drawn in times to come.
Thus in submissive idleness, my Friend!
The labouring time of autumn, winter, spring,
Eight months! rolled pleasingly away; the ninth
Came and returned me to my native hills.
De Prelude Boek 3
(Vertaling: ©Grandgagnage 2023
BOEK DRIE: Verblijf te Cambridge
Het was een sombere ochtend toen onze koets
over de bewolkte brede vlakte rolde
en niets ons opbeurde tot we de kapel
met 't lange dak van King's College zagen,
waaruit torentjes en pinakels symmetrisch
hoog boven het donker bos oprezen.
Voortgaand, zagen we op de weg een student,
in toga en met kwastjes bezette muts,
voortschrijdend alsof de Tijd hem overweldigde
of tuk op oefening in open lucht;
Hij passeerde — Ik kon mijn blik niet afwenden
tot hij op pijlsafstand achter me was.
Naarmate we naderden, leek het alsof
de plek ons aanzoog met kracht van wervelwind.
Aan de voet van 't kasteel, vingen we
op Magdalene Bridge een glimp op van de Cam,
en daalden naar de beroemde herberg The Hoop.
'k Was opgewekt, vol hoopvolle gedachten;
Enkele vrienden had ik, en kennissen,
daar vrienden lijkend, arme eenvoudige schooljongens,
nu voornaam en heel gewichtig doende:
In een wereld van welkome gezichten
zwierf ik rond; vragen, aanwijzingen en adviezen
regenden op mij neer van alle kanten;
een nieuwe dag van trots en van plezier!
Voor mezelf leek ik een man van zaken
en uitgaven, van shop naar shop gaand
voor eigen zaken, naar tutor of naar kleermaker,
van straat naar straat, zorgeloos en ontspannen.
Ik was de Dromer, zij de Droom; Ik zwierf
verrukt door 't bonte tafereel; Toga's,
plechtig of opzichtig, dokters, studenten,
straten, residenties, kerken, poorten en torens;
bizarre migratie voor een heuvelbewoner,
een dorpeling uit 't noorden.
Alsof de verandering
werd veroorzaakt door de toverstaf
van een fee die mij meteen hulde
in prachtige gewaden, zijden broeken en haar
gepoederd als een berijpte boom bij vorst.
Laat ik mijn vorstelijke kamerjas achterlaten
samen met andere symbolen van mannelijkheid
die 't ontbreken van een baard vergoedden —
Weken gingen bedrijvig voorbij, met uitnodigingen,
diners, wijn en fruit; binnen huiselijke routine,
daarbuiten ruimdenkend, passend bij een heer.
Johannes de Evangelist was mijn beschermheer:
van zijn drie gotische residenties, verbleef ik
in de eerste — een duister hoekje; vlak daaronder
maakte de collegekeuken een zoemend geluid,
minder harmonieus dan bijen, maar nauwelijks
minder ijverig, met schrille noten
als scherpe bevelen met gescheld vermengd.
Naast mij hing Trinity's spraakzame klok,
die nooit de kwartieren, dag of nacht, onopgemerkt
voorbij liet gaan, en d' uren tweemaal aankondigde
met een mannelijke en vrouwelijke stem.
Ook haar galmend orgel was mijn buur,
en vanop mijn bed kon ik bij maanlicht
of gunstig sterrenlicht voor de kapel
Newtons standbeeld zien met zijn prisma
en kalme gelaat als marmeren zinnebeeld
van een intellect, eenzaam en eeuwig
zwervend door vreemde zeeën van gedachten.
Van het collegewerk, het leslokaal
volgepropt met zo veel stoelen als mogelijk,
met loyale studenten trouw aan hun boeken;
halve luiaards, taaie opstandelingen
en eerlijke domkoppen — belangrijke dagen,
examens waarbij ieder werd gewogen
als in een weegschaal! —van buitensporige hoop,
bevingen en lovenswaardige angsten,
kleine afgunsten, goede of slechte triomfen,
laat anderen die meer weten, hierover spreken.
Naar zoveel glorie ging ik niet op zoek,
noch won ik er veel. En toch: die eerste ruwe dagen
in deze onbeproefde verblijfplaats werd ik
soms geplaagd door omzichtig gepieker,
verlangend naar hoop waar geen hoop was, bezorgd
om mijn toekomstig werelds onderhoud
en, meest van al, een vreemde gesteldheid van ziel,
't gevoel dat ik er noch was voor dit uur,
noch voor deze plaats. Maar waarom
zo neerslachtig? Want (om maar te zwijgen
van redes zuiver reflectieve daden
om de morele wet in het geweten
te verankeren, noch van christelijke hoop
het hoofd buigend voor machtiger zuster Hoop)
ik kwam hier, met Waarheid als getuige, begiftigd
met heilige krachten voor werk en gevoel.
Vaak, wanneer het schitterend spektakel
me niet meer boeide, verliet ik mijn kameraden,
en liet menigte, gebouwen en bosjes achter me;
En eenzaam over de vlakke velden lopend,
ver van de lieflijke vergezichten
en vertrouwde sublieme geluiden,
kwijnde mijn geest niet weg, maar keerde zich
naar binnen en leek op slag weer even fris.
Ik herkende tenminste duidelijker
de natuurlijke instincten ervan. Sta me toe
te spreken in een nobeler taal: hoe ik
toen voelde welke vertroostingen de mijne waren
om nadelige invloeden van plaats en omstandigheid
te verzachten, wat in mijn jeugd veranderde
of zal veranderen in bloei van volwassenheid;
of voor de zeldzamen te spreken, geroepen
om in de schemer van ons leven te kijken
naar de lange schaduwen van de doodsnacht.
Als ontwaakt, geroepen, opgewekt, gedwongen,
zocht ik naar universele dingen, onderzocht
het gewone uitzicht van aarde en hemel:
De aarde, nergens zonder enig spoor
van 't eerste Paradijs waaruit de mens
verdreven werd; En de hemel, wiens schoonheid
en gulheid uitgedrukt worden in haar naam.
Ik riep beiden op om mij te leren
hoe de geest naar binnen te keren,
te mediteren; observeren, verwachtend, luisterend,
mijn gedachten spreidend en verder reikend;
ik voelde zware spirituele druk, visitaties
van de Handhaver der rustige ziel
die tijds vernederingen doorstaat
en, vanuit de kern der eeuwigheid,
heerst over alle eindige beweging
en leeft in onveranderlijke glorie. Stil nu!
Laat dit relaas getuigen dat ik mezelf
verhief naar gemeenschap met hoogste waarheid —
Een pad volgend, door anderen reeds betreden,
uitgaand van strikte analogieën der rede
of niet te onderdrukken bewustzijnstoestanden,
gaf ik aan elke natuurvorm, rots, vrucht
of bloem, zelfs aan losse stenen op de weg,
een moreel leven: Ik zag ze voelen,
of verbond ze met gevoel: hun massa
rustte in een levenbrengende ziel,
en uit wat ik aanschouwde vloeide diepe betekenis.
Voeg daar aan toe, welke vrees of liefde
of schoonheid het gezicht van de natuur
door voorbijgaande passie ook aannam,
ik daarvoor zo gevoelig was als wateren
voor hemelse invloed van dezelfde stemming;
als een luit zo fijnbesnaard was ik
die wacht op beroering door de wind.
Onbekend, genegeerd, was ik toch rijk —
de wereld om me heen was de mijne,
mijn maaksel, want hij leefde slechts voor mij
en voor de God die in het hart kan zien.
Dergelijke sympathieën werden, hoewel zelden,
verraden door gebaren en opvallende blikken:
door sommigen waanzin genoemd — wat het ook was,
althans, als kindse vreugde voor vluchtig vermaak
en standvastig mediteren, rijpend
tot inspiratie, stroken met dat woord!
Als profetie waanzin is, kunnen dingen
zoals d' oude dichters ze zagen, en eerder nog,
de eerste mensen, de eerste aardbewoners,
in deze zo geleerde tijden niet meer
met onverwrongen blik worden bekeken.
Dit verlaten was echter geen waanzin,
want mijn fysieke oog bleef steeds zoeken,
tijdens mijn meest intense acties, naar 't andere
dat zich verschool in alle uitwendige vormen,
dichtbij of veraf, klein of groot; een oog
dat in een boom, steen of verdord blad
tot de wijde oceaan en azuren hemelen
bezaaid met verwante menigten sterren,
geen oppervlak vond waarop zijn kracht niet werkte;
Het sprak met eeuwige logica tot mijn ziel
en bond mijn gevoelens als in een ketting
aan elkaar met niet aflatende kracht.
En zo, Vriend! heb ik mijn leven getraceerd
tot een verhevenheid en verteld
over zaken die ik oprecht de glorie
van mijn jeugd mag noemen. Over genie,
kracht, creatie en goddelijkheid zelf sprak ik,
want mijn onderwerp was wat zich in mij
heeft afgespeeld. Niet over het uiterlijke
dat andere geesten boeit — woorden, tekens,
symbolen en daden, wel over mijn eigen hart
en mijn jeugdige geest, daar sprak ik over.
O Hemel! Subliem is de macht der zielen
en wat ze in zichzelf doen als 't juk
der aarde nog nieuw is voor hen en de wereld
een wild veld waar hun zaad op viel!
Dit onderwerp is voorwaar heroïsch,
een authentieke prestatie waar ik naar reikte
met een nog zwakke hand, maar die doorgaans
buiten de greep van woorden verborgen blijft.
Ieder van ons heeft punten in zijn ziel
waarin we uniek zijn; dit voel ik en laat
mijn adem praten over het onzegbare.
Maar is niet ieder herinnering aan zichzelf?
En daarom; nu we dit thema moeten verlaten,
wil ik niet harteloos zijn: er is geen levend mens
die zijn goddelijke uren niet heeft gekend
en niet voelt wat voor een rijk wij erven
als wezens die delen in de kracht der natuur.
Genoeg nu, want we dienen af te dalen
naar ginds dichtbevolkt dal. Een reiziger
ben ik, slechts verhalend over zichzelf;
't Zij zo, dat de zuiveren van hart zich haasten
mij te volgen, en dat jij, Waarde Vriend!
voortdurend aan mijn zijde in deze gedachten,
als voorheen mijn wankele stappen ondersteunt.
Er is verteld hoe nadat 't eerste genot
van dit nieuwe spektakel was verflauwd,
mijn geest in zichzelf keerde; En toch
is het zo dat ik veranderd was
van klimaat en mijn buitenste mantel
ook langzaam en onmerkbaar veranderde.
Vaak maakten de stille en verheven gedachten
van eenzaamheid plaats voor leeg lawaai
en oppervlakkig tijdverdrijf; of soms
voor gedwongen arbeid, vaker nog
voor gedwongen hoop. en ergst van al
verraderlijke groei van 't weifelend oordeel
die de eenvoud van geest aantastte — En toch
was dit een blijde tijd. Kon ik het aanschouwen,
ik, minder ongevoelig dan drassige klei
van een riviermonding bij laag water, —
had ik met vreugdeloos hart die vrolijke jongeren
kunnen beschouwen, die grootse en prachtige gemeente
in haar ontluikende tijd van gezondheid,
hoop en schoonheid, zoveel verschillende staaltjes
van 't zoetste seizoen van 't leven — Hoe zou ik onbewogen
de zo diverse guirlandes van wilde bloemen
kunnen zien die de matrone heiligdommen
versieren van een zo wereldberoemde plaats?
Voor mij althans, bood het een spektakel
waar ik van genoot: Want, in feite,
ook al had ik vroeg geleerd te staan
zonder steun, genietend van eigen mijmering
en betoverd leek als ik alleen was,
verdroeg ik slechts de eenzaamheid
op verlaten plaatsen; was er een menigte
nabij, dan neigde ik daarheen: mijn hart
was sociaal en hield van luiheid en vreugde.
Naar deelgenoten van dit diepere plezier
ging ik niet op zoek (niet eens, hoewel
't niet ongewoon was dat ik eenzame liedjes
neuriede, gunde ik mezelf deze vervoering,
of zocht naar wat in menselijke taal
getooid kon worden); zonder moeite liet ik
herinneringen aan betere dingen achter me
voor jeugdiger onbezorgder bezigheden,
zonder verplichtingen en zonder vrees.
Grotten waren er in mijn geest waarin
de zon noot door kon dringen; Toch ontbrak het
niet aan groene priëlen, waar het daglicht
vrij kon binnenkomen. Gezelschap,vriendschappen,
kennissen waren allen welkom. We slenterden,
speelden of rebelleerden; we converseerden
zomaar tot de vroege uren; dwaalden
doelloos langs straten en paden; lazen lui
in triviale boeken; trokken eropuit
om in blinde ijver door het land
te galopperen als dwaze ruiters, of zeilden
luidruchtig op de Cam en lieten de sterren
opkomen, zonder enige rustige gedachte.
Zo was de toon van de tweede akte
in dit nieuwe leven. Verbeelding sliep,
hoewel niet helemaal. Ik kon mijn afdruk
niet onbewogen zetten op een grond
met gras dat was geweken voor de stappen
van generaties beroemde mensen; noch kon ik
lichtvaardig dezelfde doorgangen passeren,
slapen en wakker worden waar zij dit deden;
of ongestoord die oude behuizing doorkruisen,
die tuin der grote intellecten. Bedenk ook
dat naast die duistere indruk van edel gevoel
deze geesten, zelfs het etherisch wezen
van de grote Newton, in deze omgeving
nederig leken, en dus des te meer geliefd.
De herinnering aan ieder van hen hier
(net als hun portretten gebruikelijk gekleed
in 't alledaags gewaad) nemen een nederige,
ontroerende gratie aan, uitgesproken menselijk,
die echte bewondering ongeschonden laat.
Naast de charmante Molen van Trumpington
lachte ik met Chaucer in de meidoornschaduw,
hoorde hem onder 't vogelgekwetter vertellen
over amoureuze passie. En die milde Bard,
door muzen verkozen tot page aan hun hof —
Zoete Spenser, zich door zijn bewolkte hemel
bewegend met de schoonheid en zachte tred
van de maan, noemde ik Broeder, Engelsman
en Vriend! En onze blinde dichter die, ouder
en eenzaam, de stuitende waarheid verkondigde —
duisternis voor zich, gevolgd door de stem
van het gevaar —Beroerdste ziel die ooit
de aarde voortbracht — Ik leek hem hier te zien
als een bekende in zijn geleerde toga,
voor me uit springend, nog een jongeling —
een kind slechts, met roze engelachtige wangen,
scherpe blik, kranige allure; zijn stap,
zelfzeker trots en zuiverheid uitstralend.
Onder mijn studiegenoten was er een
die bij toeval de kamer werd toegewezen
gewijd aan Milton. O, sobere Bard!
Ik geef toe dat ik, voor het eerst gezeten
In jouw onschuldige loge en heiligdom,
als een der feestenden, heildronken uitbracht
om U te gedenken, tot trots en dankbaarheid
duizelig werden in een brein, dat nooit
voordien of sindsdien door mist van wijn
geprikkeld werd. Daarna rende ik weg
van die bijeenkomst; door de straten lopend
als een struisvogel om de kapelpoort te bereiken
in een niet te wanhopige of schandelijke tijd,
als was het lang nadat 't opdringerige bel
was gestopt met haar Cassandrastem,
mij achtervolgend in de winternacht.
O vriend! Roep even in gedachten die plaats
met haar gebruiken op, hoe ik pronkerig
nonchalant mijn bovenkleed omsloeg
en dan de inferieure massa doorkliefde
die daar in audiëntie stond aan 't eind
van de hun toegewezen grond, onder
het galmend orgel. IJdele gedachten!
Ik schaam me er nu voor; En hoop dat
die grote Bard en jij, O, Vriend! die mij
in jouw ruime geest hoger plaatste
dan mijn verdiensten, mijn moment van zwakheid
zullen vergeven, met onwaardige ijdelheden
die soms broeders kregen.
Zo verscheiden
wisselden de maanden achteloos, niet toegevend
aan vervreemding van het ware, noch aan
openlijk schandelijk gedrag, maar in vage,
losse onverschilligheid, gemakzucht,
banale doelen — plicht en ijver verworpen;
En noch natuur, noch fortuinlijk verloop
der dingen deden in hun plaats het werk.
't Geheugen maalde sloom, het hart verzonk
in middagrust, de innerlijke polsslag
van contemplatie viel zo goed als stil.
Zulk leven kan treffend worden vergeleken
met een drijvend eiland, een ongezonde,
amfibische plek van sponsachtige textuur,
waarop niettemin waterplanten groeien
en bekoorlijke bloemen. De dorst naar levende lof,
passende eerbied voor de glorieuze Doden,
de aanblik van panorama's, heilige catacomben
waar machtige geesten zichtbaar liggen begraven,
beroerden vaak de jonge harten en kweekten
een vurige liefde voor strenge discipline.—
Helaas! Zo'n nobele emotie raakte mij niet.
Niemand binnen deze muren keek neer
op mijn ongedwongen vrolijkheid
of laakte mijn luchtige kalmte, laat staan
om mijn geest vastberaden te richten
op intensiever werk. Slechts bij mezelf
leg ik daarvan de schuld; Het grootste misprijzen
zou ik wat mezelf betreft in werkelijkheid
elders plaatsen: want, opgevoed
te midden van de weelde der natuur,
was ik als kind verwend, en dagelijks zwervend
als de wind zoals ik had gedaan
in omgang met de kristallijne stromen,
plechtige hoogten en gebergten, zwalkend
als een vogel in de lucht, was ik
slecht voorbereid op gevangenschap;
om kalm plaats te nemen op een stok
en te berusten. Die lieflijke gedaanten hadden
ook minder plaats gelaten in mijn geest die,
instinctief door hen gevormd, een frisheid
had gevonden in die objecten van haar liefde,
een zegevierende kracht die alles overtrof.
Boeken verwaarloosde ik niet, dat zou
onzinnig zijn,—maar ik werd beheerst
door andere, vuriger passies, die me, meer
dan wijs was of geschikt voor die jaren,
afleiden van kamerstudie. Hoewel gewend
aan de grootse vrijheid om te zwerven,
bloemen van geleerdheid plukkend die me
konden verleiden tot een willekeurige keuze,
kon ik me een plaats voorstellen (tenzij
ik nu toegeef aan een vleiende droom)
waarvan 't leergierig aspect me zou aanzetten
tot directe toewijding; en me meteen
hulde liet brengen aan wetenschap, kunst en boekenkennis,
die ik mijn leidsman maakte — net zoals ik
voor Natuur deed. Werk en toewijding
in dit verblijf, door mijn dromerige geest
gebouwd, dienen zich van hart tot hart
te verbreiden; ook statige bossen en gebouwen
mag 't aan zulke waardigheid niet ontbreken.
Het kudde-instinct dat onze onrijpe jaren
zo doordrenkt, mag niet worden verspild
en dient te worden gericht op hogere doelen —
op werk, begeesterd met liefde uitgevoerd.
Maak jouw eigen website met JouwWeb